लाल बहादूर शास्त्री यांचे चरित्र (Lal Bahadur Shastri biography in Marathi)

Lal Bahadur Shastri information in marathi – शास्त्रीजी हे भारताचे दुसरे पंतप्रधान होते. नेहरूंच्या कार्यकाळात त्यांच्या निधनामुळे लाल बहादूर शास्त्री यांची ९ जून १९६४ रोजी या पदावर नियुक्ती करण्यात आली. ते भारताचे दुसरे प्रधानमंत्री होते तरीही त्यांचे योगदान अतुलनीय राहिले. या नम्र आणि शांत व्यक्तीला १९६६ मध्ये देशातील सर्वात मोठा सन्मान ‘भारतरत्न’ देण्यात आला. शास्त्रीजी हे महान स्वातंत्र्यसैनिक होते, त्यांनी महात्मा गांधी आणि जवाहरलाल नेहरू यांच्या पावलावर पाऊल ठेवले. १९६५ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात त्यांनी देशाला सुरक्षित ठेवले आणि लष्कराला योग्य दिशा दिली.

तर आज आपण या पोस्टमध्ये लाल बहादूर शास्त्री यांचा जीवन परिचय, निबंध आणि इतिहास, जन्म, मृत्यू, जात, विचार, मृत्यू तारीख (Lal Bahadur Shastri biography and death history in Marathi) या सर्व गोष्टींचा तपशील पाहणार आहोत. तर चला मग Lal Bahadur Shastri information in marathi लेखाला सुरुवात करूया.

लाल बहादूर शास्त्री यांचे चरित्र । Lal Bahadur Shastri Biography in Marathi

नाव (Name)	लाल बहादूर शास्त्री
जन्म (Birth)	२ ऑक्टोबर १९०४
जन्मस्थान (Birth Place)	मुघलसराय, वाराणसी, उत्तर प्रदेश
वडील (Father)	मुंशी शारदा प्रसाद श्रीवास्तव
आई (Mother)	राम दुलारी
धर्म (Religion)	हिंदू
जात (Caste)	कायस्थ
पत्नी (Wife)	ललिता देवी
मुले (Children)	4 मुले, 2 मुली
राजकीय पार्टी (Political Party)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस

लाल बहादूर शास्त्री यांचा जन्म, जात, कुटुंब । Lal Bahadur Shastri Birth, Caste, Family

शास्त्रीजींचा जन्म ब्रिटिश भारतातील मुगलसराय (उत्तर प्रदेश) येथे २ ऑक्टोबर १९०४ रोजी झाला. शास्त्रीजींचा जन्म उत्तर प्रदेशातील कायस्थ कुटुंबात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव मुन्शी शारदा प्रसाद श्रीवास्तव होते, ते प्राथमिक शाळेत शिक्षक होते आणि त्यांना ‘मुन्शीजी’ असे संबोधले जात असे. त्यांच्या आईचे नाव राम दुलारी आहे.

लाल बहादूर शास्त्री यांचे प्रारंभिक जीवन । Shastri Early Life

त्यांचे प्राथमिक शिक्षण मिर्झापूर येथेच झाले आणि पुढील शिक्षण हरिश्चंद्र हायस्कूल आणि काशी-विद्यापीठात झाले. लाल बहादूरजींनी संस्कृत भाषेतून पदवी घेतली. काशी-विद्यापीठात त्यांना ‘शास्त्री’ ही पदवी मिळाली. या काळापासून त्यांनी आपल्या नावाला ‘शास्त्री’ जोडले. यानंतर ते शास्त्री म्हणून ओळखले जाऊ लागले. 19२८ मध्ये ललिता शास्त्री यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला होता. त्यांना सहा मुले होती. त्यांचा एक मुलगा अनिल शास्त्री हे काँग्रेस पक्षाचे सदस्य राहिले.

लाल बहादूर शास्त्री एक सत्याग्रही । Lal Bahadur Shastri Freedom Struggle

स्वातंत्र्याच्या लढ्यात शास्त्रीजींनी ‘मरो नही मारो‘ चा नारा दिला, ज्यामुळे संपूर्ण देशात स्वातंत्र्याची ज्योत प्रखर झाली. १९२० मध्ये शास्त्रीजींनी स्वातंत्र्यलढ्यात उडी घेतली आणि ‘भारत सेवक संघ’च्या सेवेत रुजू झाले. ते एक ‘गांधीवादी’ नेते होते, त्यांनी आपले संपूर्ण आयुष्य देश आणि गरिबांच्या सेवेत घालवले. शास्त्रीजी सर्व चळवळी आणि कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होत असत, त्यामुळे त्यांना अनेकदा तुरुंगात जावे लागले. १९२१ मध्ये ‘असहकार आंदोलन‘, १९३० मध्ये ‘दांडी-यात्रा’ आणि १९४२ मध्ये चले जाव (भारत छोडो) आंदोलनात त्यांनी सक्रिय भूमिका बजावली.

दुसऱ्या महायुद्धात भारतातील स्वातंत्र्याचा लढाही तीव्र झाला होता. नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी ‘आझाद हिंद फौज’ स्थापन करून ‘दिल्ली-चलो’ चा नारा दिला आणि त्याच वेळी ८ ऑगस्ट १९४२ रोजी गांधीजींच्या ‘भारत छोडो’ आंदोलनला तीव्रता प्राप्त झाली होती. दरम्यान, शास्त्रीजींनी भारतीयांना जागे करण्यासाठी “करो या मरो” ही ​​घोषणा दिली, परंतु ९ ऑगस्ट १९४२ रोजी शास्त्रीजींनी अलाहाबादमध्ये ही घोषणा बदलून “मरो नही मारो” असा देशवासियांना आवाहन केले. या आंदोलनादरम्यान शास्त्रीजी अकरा दिवस भूमिगत राहिले, त्यानंतर १९ ऑगस्ट १९४२ रोजी त्यांना अटक करण्यात आली.

लोकमान्य टिळक यांची ऐतिहासिक माहीती

लाल बहादुर शास्त्री राजकीय कारकीर्द । (Lal Bahadur Shastri Political Career)

स्वतंत्र भारतात त्यांची उत्तर प्रदेशच्या संसदेच्या सचिवपदी नियुक्ती झाली. गोविंद वल्लभ पंतांच्या मंत्रिमंडळाच्या छायेखाली त्यांच्याकडे पोलीस व वाहतूक व्यवस्था देण्यात आली. या दरम्यान शास्त्रीजींनी पहिल्या महिलेची कंडक्टर म्हणून नियुक्ती केली आणि पोलिस खात्यात लाठ्यांऐवजी पाण्याच्या वर्षेचा वापर गर्दी नियंत्रित करण्यासाठीचा नियम केला. १९५१ मध्ये शास्त्रीजींना ‘अखिल भारतीय-राष्ट्रीय-काँग्रेस’चे सरचिटणीस बनवण्यात आले. लालबहादूर शास्त्री हे नेहमीच पक्षासाठी एकनिष्ठ होते. १९५२, १९५७, १९६२ च्या निवडणुकीत त्यांनी पक्षाचा भरपूर प्रचार केला आणि काँग्रेसला प्रचंड बहुमताने विजय मिळवून दिला.

शास्त्रींची क्षमता पाहून जवाहरलाल नेहरूंच्या आकस्मिक निधनानंतर त्यांची पंतप्रधानपदी नियुक्ती करण्यात आली, पण त्यांचा कार्यकाळ अत्यंत कठीण होता. भांडवलदार देश आणि शत्रू देश यांनी त्यांची सत्ता अत्यंत आव्हानात्मक बनवली होती. १९६५ मध्ये संध्याकाळी ७.३० वाजता अचानक पाकिस्तानने भारतावर हवाई हल्ला केला.

या स्थितीत अध्यक्ष सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांनी बैठक बोलावली. या बैठकीत तीनही संरक्षण विभागांचे प्रमुख आणि शास्त्रीजी सहभागी झाले होते. चर्चेदरम्यान, प्रमुखांनी लाल बहादूर शास्त्रींना संपूर्ण परिस्थितीची माहिती दिली आणि आदेशाची प्रतीक्षा केली, तेव्हाच शास्त्रीजींनी उत्तर दिले, “तुम्ही देशाचे रक्षण करा आणि मला सांगा की आम्हाला काय करायचे आहे?” अशा रीतीने भारत-पाक युद्धात, कठीण परिस्थितीत शास्त्रीजींनी प्रशंसनीय नेतृत्व देऊन “जय-जवान जय-किसान”चा नारा दिला होता. त्यामुळे देशात एकता आली आणि भारताने पाकिस्तानचा पराभव केला, ज्याची पाकिस्तानने कल्पनाही केली नव्हती, कारण तीन वर्षांपूर्वी चीनने भारताचा युद्धात पराभव केला होता.

लाल बहादूर शास्त्रींच्या मृत्यूचे रहस्य । Lal Bahadur Shastri Death Mistry

रशिया आणि अमेरिकेच्या दबावामुळे शास्त्री यांनी रशियाची राजधानी ताश्कंद येथे पाकिस्तानचे अध्यक्ष अयुब खान यांची भेट घेऊन शांतता करारावर स्वाक्षरी केली. त्यांना दबावाखाली स्वाक्षरी करण्यास भाग पाडल्याचे बोलले जात आहे. कराराच्या अगदी रात्री ११ जानेवारी १९६६ रोजी त्यांचा रहस्यमयरीत्या मृत्यू झाला. त्यावेळेस शास्त्रींना हृदयविकाराचा झटका आला होता, पण त्यांचे शवविच्छेदन झाले नाही, असे म्हटले जाते, कारण त्यांना विष प्राशन करण्यात आले होते, हा एक सुनियोजित कट होता, जो आजही ताश्कंदच्या हवेत दडलेला आहे. अशा प्रकारे लाल बहादूर शास्त्री यांनी अवघ्या १८ महिन्यांत भारताची सूत्रे हाती घेतली. त्यांच्या मृत्यूनंतर गुलझारी लाल नंदा यांची पुन्हा हंगामी पंतप्रधान म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. यमुना नदीच्या काठी त्यांचे अंत्यसंस्कार करण्यात आले आणि त्या जागेला ‘विजय घाट’ असे नाव देण्यात आले.

लाल बहादूर शास्त्री यांचा मृत्यू कसा झाला । Lal Bahadur Shastri Death Reason

Heart Attack

१९७८ मध्ये त्यांच्या पत्नीने ‘ललिता के आंसू’ नावाच्या पुस्तकात शास्त्रींच्या मृत्यूची कहाणी कथन केली. शास्त्रीजींसोबत ताश्कंदला गेलेल्या कुलदीप नय्यर यांनीही अनेक तथ्ये समोर आणली पण योग्य निकाल लागला नाही. २०१२ मध्ये त्यांचा मुलगा सुनील शास्त्री यानेही न्याय मागितला होता पण काहीही होऊ शकले नाही.

FAQ