नारळी पौर्णिमा किंवा Coconut Festival हा महाराष्ट्रातील कोळी बांधव मोठ्या उत्साहाने साजरा करतात, कोळी महाराष्ट्रामधील मासेमारी व्यवसाय करणाऱ्या लोकांना म्हणतात. कोळी (Koli) समाजातील लोक मुख्यतः हिंदू धर्मातीलअसतात. कोळी बांधव महाराष्ट्रात विशेषतः कोकण विभाग आणि मुंबईत राहतात. हिंदू कॅलेंडरनुसार Narali Purnima श्रावण महिन्याच्या पौर्णिमेच्या दिवशी किंवा पौर्णिमेला साजरी केली जाते. हा सण रक्षाबंधन, राखी पौर्णिमा आणि श्रावणी पौर्णिमा या नावानेही ओळखला जातो. ही लोक श्रावण पौर्णिमेच्या दिवशी सागराला नारळ अर्पण करीत असतात म्हणून या पौर्णिमेला नारळी पौर्णिमा म्हणतात.
हा सण पावसाळी हंगामाच्या शेवटी साजरा करण्यात येतो, कारण मच्छीमार आता सुरक्षितपणे समुद्रात जाऊन मासेमारी करू शकतात आणि त्यांचा व्यापार सुरळीतपणे होऊ शकतो. समुद्र-देव वरुणाला नारळ अर्पण करण्याव्यतिरिक्त, लोक समुद्राची पूजा करतात आणि प्रार्थना करतात जेणेकरून मासेमारी करताना त्यांना देव सुरक्षित ठेवतील.
पावसाळ्यात मासेमारी केली जात नाही तसेच मासेही खात नाहीत. नारळी पौर्णिमेनंतर, भरतीच्या वेळी देवाला नारळ अर्पण केल्यावरच लोक मासेमारी करून मासे खाण्याचा आस्वाद घेतात. या सणाचा पारंपारिक खाद्य म्हणजे नारळापासून बनवलेली गोड करी.
याच दिवशी रक्षाबंधनही साजरे केले जाते. बहिणी आपल्या भावांच्या मनगटावर राखी बांधतात ज्याला संरक्षणाचा धागा देखील म्हणतात.
नारळी पौर्णिमेतील विधी | Narali Purnima Rituals
नारळी पौर्णिमेच्या दिवशी, हिंदू भाविक भगवान वरुणची पूजा करतात. यावेळी समुद्राच्या देवाला ‘नारळ’ अर्पण केले जाते. असे मानले जाते की श्रावण पौर्णिमेला तेजस्वीपणे पूजा विधी केल्याने ते परमेश्वराला संतुष्ट करू शकतात आणि समुद्राच्या सर्व धोक्यांपासून त्यांचे संरक्षण होऊ शकते. ‘उपनयन’ आणि ‘यज्ञोपवीत’ विधी हे सर्वात मोठ्या प्रमाणावर पाळले जाणारे विधी आहेत.
नारळी पौर्णिमेच्या दिवशी, हिंदू भाविक भगवान वरुणची पूजा करतात. यावेळी समुद्राच्या देवाला ‘नारळ’ अर्पण केले जाते. असे मानले जाते की श्रावण पौर्णिमेला तेजस्वीपणे पूजा विधी केल्याने ते परमेश्वराला संतुष्ट करू शकतात आणि समुद्राच्या सर्व धोक्यांपासून त्यांचे संरक्षण होऊ शकते. ‘उपनयन’ आणि ‘यज्ञोपवीत’ विधी हे सर्वात मोठ्या प्रमाणावर पाळले जाणारे विधी आहेत.
श्रावण महिना हा भगवान शंकराच्या पूजेसाठी समर्पित आहे. नारळी पौर्णिमेला, भक्त शिवाची प्रार्थना देखील करतात कारण असे मानले जाते की नारळाचे तीन डोळे हेभगवान शंकराच्या ३ डोळ्यांचे चित्रण आहे.
महाराष्ट्र राज्यातील ब्राह्मण हें ‘श्रावणी उपकर्म’ करतात ते या दिवशी कोणत्याही प्रकारचे धान्य न खाता उपवास करतात. दिवसभर फक्त नारळ खाऊन ते ‘फलाहार’ व्रत करतात.
Narali Purnima ला निसर्गबद्दल कृतज्ञता आणि आदर म्हणून लोक किनाऱ्यावर नारळाची झाडे लावतात.
पूजा विधी पूर्ण केल्यानंतर, मच्छीमार त्यांच्या सुशोभित केलेल्या बोटीतून समुद्रात प्रवास करतात. एक छोटासा प्रवास करून ते किनाऱ्यावर परततात आणि उरलेला दिवस उत्सवात भिजण्यात घालवतात. नृत्य आणि गायन हे या उत्सवाचे मुख्य आकर्षण आहे.
नारळी पौर्णिमेला नारळापासून खास गोड पदार्थ तयार करण्यात येतो जो प्रथम देवाला नैवद्य म्हणून दिला जातो व नंतर कुटुंबातील सदस्यांसह खाल्ला जातो. नारळ हे दिवसाचे मुख्य अन्न आहे आणि म्हणून या दिवशी मच्छीमार त्यापासून बनवलेले विविध पदार्थ खातात.
नारळी पौर्णिमा तारीख आणि तिथी | Narali Purnima Dates And Tithi
यावर्षी म्हणजे २०२२ ला १२ ऑगस्ट रोजी शुक्रवारला नारळी पौर्णिमा साजरी करण्यात येणार आहे. पौर्णिमा तिथीचा प्रारंभ ११ ऑगस्ट २०२२, १०:३८ AM तर पौर्णिमा तिथी समाप्ती १२ ऑगस्ट २०२२, ७:०५ AM आहे.
| सूर्योदय | १२ ऑगस्ट २०२२ ६:०५ AM |
| संध्याकाळ | १२ ऑगस्ट २०२२ ६:५८ PM |
| पौर्णिमा तिथी प्रारंभ | ११ ऑगस्ट २०२२, १०:३८ AM |
| पौर्णिमा तिथी समाप्ती | १२ ऑगस्ट २०२२, ७:०५ AM |
नारळी पौर्णिमेचे महत्व | Narali Purnima Significance
नारळी पौर्णिमा हा एक प्रमुख धार्मिक सण आहे जो किनारी प्रदेशात साजरा केला जातो. विशेषत: महाराष्ट्र, गोवा आणि गुजरातमधील मच्छीमार समाजासाठी याला विशेष महत्त्व आहे.
Narali Purnima मीठ उत्पादन, मासेमारी किंवा समुद्राशी संबंधित इतर कोणत्याही कार्यात गुंतलेल्या लोकांकडून धार्मिक रीतीने साजरी केली जाते. हा सण प्रामुख्याने समुद्राचा देव वरुण याच्या पूजेला समर्पित आहे. या दिवशी मच्छिमार प्रार्थना करतात आणि अशांत पावसाळ्यात समुद्र शांत करण्यासाठी परमेश्वराला विनंती करून उपवास ठेवतात.
नारळी पौर्णिमा ही मासेमारीच्या हंगामाची सुरूवात देखील दर्शविते आणि या दिवशी मच्छीमार भगवान वरुणला समुद्रातून भरपूर मासे मिळविण्यासाठी आणि त्यांचा आशीर्वाद मिळविण्यासाठी नारळ अर्पण करतात. नारळी पौर्णिमेचा सण येणारे वर्ष सुख, आनंद आणि संपत्तीने भरलेले असेल याचे सूचक आहे.
मंत्राचा जप
या दिवशी कोळी बांधव पूजा करतांना मंत्राचा जप करीत असतात. हा मंत्र जपल्याने समुद्र प्रसन्न होत असतो असे ते मानतात. मंत्र खालीलप्रमाणे आहे.
|| ओम वाम वरुणाय नमः ||
Narali Purnima Song Lyrics
San Aaylay Go, Aayalay Go
सण आयलाय गो आयलाय गो
नारली पुनव चा
मनी आनंद मावणा
कोळ्यांचे दुनियेचा
सण आयलाय गो आयलाय गो
नारली पुनव चा
मनी आनंद मावणा
कोळ्यांचे दुनियेचा
अरे बेगीन बेगीन चला किनारी जाऊ
देवाचे पुंजेला
हाथ जोरूंशी नारल सोन्याचा
देऊया दरीयाला
सण आयलाय गो आयलाय गो
नारली पुनव चा
मनी आनंद मावणा
कोळ्यांचे दुनियेचा
Song – San Aayalay Go
Album – Daryacha nakhava
Singer – Joli Mukharjee
Music – Rupesh Khutharkar
lyrics – Eknath Mali
Music On- WorldWide Records (Marathi Div)
FAQ
उत्तर – १२ ऑगस्ट
उत्तर – महाराष्ट्र
उत्तर – कोकण विभाग आणि मुंबई
उत्तर – नारळ
उत्तर – मासेमारी